» Zamek Czartoryskich. Gołuchów

Gmina Gołuchów leży w województwie wielkopolskim, drugim co do powierzchni i trzecim co do liczby ludności regionie w kraju. Wchodzi w skład powiatu pleszewskiego. Od południa graniczy z Kaliszem, a od północy z Pleszewem. Wschodnią granicę stanowi rzeka Prosna, a zachodnią gminy Nowe Skalmierzyce i Ostrów Wlkp.

Gołuchów leży w "podwójnym trójkącie" miejscowości mających najważniejszy wpływ na jego rozwój. Mały Trójkąt wyznaczają pobliskie miasta powiatowe: Kalisz, Ostrów Wielkopolski i Pleszew. Natomiast Duży Trójkąt wyznaczają stolice regionów: Poznań, Wrocław i Łódź.

Najcenniejszym zabytkiem Gołuchowa jest zamek. Wzniósł go ok. 1560 r. starosta radziejowski Rafał Leszczyński w formie dwupiętrowej renesansowej budowli obronnej, z 4 ośmiobocznymi basztami narożnymi. Jego zarys jest widoczny między 3 basztami trójkondygnacyjnymi i czwartą, zachowaną do wysokości parteru.

Na początku XVII w. wojewoda kaliski Wacław Leszczyński rozbudował zamek, dodając od południa 3 skrzydła z wewnętrznym dziedzińcem krużgankowym i piątą basztę w narożu południowo-zachodnim.

Po zniszczeniach zamek został odbudowany w latach 1872-85 z inicjatywy Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej (1830-99, córki księcia Adama Czartoryskiego). Ujednolicono wtedy elewacje w stylu zamków francuskich nad Loarą, dobudowano wieżę od strony zachodniej, oraz wkomponowano autentyczne detale architektoniczne i dekoracyjne, sprowadzone z Francji i Włoch - antyczne i z XVI wieku.

Wewnątrz urządzono muzeum (otwarte w 1895 r.) z cennymi zbiorami pochodzącymi z paryskiej siedziby Czartoryskich. Najcenniejszy był zbiór waz greckich, zgromadzony przez Jana Działyńskiego z wykopalisk w Noli, Capui i Neapolu. Izabela Czartoryska zbierała także pamiątki po dawnych właścicielach - Leszczyńskich.