Pełno tu zmiennych nastrojów. Gwar uliczek dochodzących do rynku zmienia się w senne wyczekiwanie w okolicach ratusza, a majestatyczna cisza kościelnych zakamarków przeradza się w zgiełk miejskiego kąpieliska. Od zadumy do rubasznej radości, od pośpiechu do lenistwa, od zamyślenia do przeżywania... Myślenice. Szaro-kolorowe widoki, Madonna rodem z Rafaela, srebrzysto-błękitna Raba.

Myślenice - pradawny gród

Myślenice odznaczają się bardzo dobrze zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym z prostokątnym rynkiem i ulicami wybiegającymi z jego narożników. Wiele kamienic stojących w rynku i przylegających do niego uliczkach pochodzi z przełomu XVIII i XIX w. Przy ul. Jana III Sobieskiego znajduje się najciekawsza z nich, tzw. Dom Grecki. Pierwotnie służący jako zajazd obecnie mieści muzeum regionalne prezentujące zbiory etnograficzne, artystyczno-historyczne oraz archeologiczne regionu. Nazwa domu pochodzi od zatrzymujących się w zajeździe kupców ormiańskich, którzy przez miejscową ludność zwani byli Grekami.

Madonna jak u Rafaela

Nieopodal rynku wznosi się gotycki kościół parafialny Narodzenia NMP. Do pierwotnej budowli pochodzącej z 1465 r. dobudowano w 1543 r. wieżę, którą następnie w 1900 r. podniesiono o dwa piętra wraz z hełmem, według projektu Sławomira Odrzywolskiego.

Najcenniejsza w kościele jest dobudowana w latach 1642-1646 wczesnobarokowa kaplica o bogatym wystroju wnętrza. Ufundowana została przez kasztelana krakowskiego Stanisława Koniecpolskiego jako wotum dziękczynne za cudowne uzdrowienie (przywrócenie wzroku) jego syna Aleksandra. W jej wnętrzu znajduje się bardzo cenny obraz Matki Boskiej Myślenickiej z Dzieciątkiem z końca XVI w.

To jedno z najpiękniejszych przedstawień madonny w Polsce. Jej oblicze namalowane jest w sposób niezwykle wyrazisty i ekspresyjny. To ucieleśnienie cierpienia, miłości, wzajemnej adoracji i bólu. Wrażenie z obcowania z nią jest po prostu dojmujące. Zwłaszcza samemu. Zwłaszcza w pustym kościele. Miłośników twórczości Rafaela z pewnością zainteresuje też fakt, że przedstawienie Myślenickiej Madonny jest porównywane do Madonn tego właśnie malarza i z jego szkoły się wywodzi.

Obraz powstał w Rzymie i uznawany jest za arcydzieło włoskie doby późnego renesansu. Początkowo należał do papieża Sykstusa V, by po serii darowizn trafić w ręce kasztelana krakowskiego Jerzego Zbaraskiego, który w 1596 r. przywiózł obraz do Polski.

W 1624 r. Myślenicka Madonna cudem uniknęła spalenia. Podczas panującej wówczas zarazy obraz miał podzielić los innych przedmiotów należących do kasztelana i trafić na stos. Od zagłady uratował go jeden z urzędników Marcin Grabysza, który ukrył obraz w swoim domu.

W 1633 r. obraz po raz pierwszy zasłynął cudami i został przeniesiony do kościoła. Jego piękno i artyzm spowodował, że przez wieki doczekał się licznych kopii. Zdobią one m.in. kościoły: św. Mikołaja w Krakowie, farny w Żywcu, a przede wszystkim kościół w Kalwarii Zebrzydowskiej. Zresztą kopia obrazu Matki Boskiej Myślenickiej znajdująca się w tym ostatnim kościele szybko przerosła swój pierwowzór pod względem znaczenia i doznawanego kultu.

Po spotkaniu z Myślenicką Madonną rodem z Rafaela warto udać się w dalszą drogę po miasteczku. Na południe od centrum na tzw. Stradomiu wznosi się późnogotycki kościół NMP i św. Jakuba Starszego z XV w. W kościele tym zachował się ostrołukowy portal gotycki oraz kapliczka z freskami i krucyfiksem pochodzącymi z XVII w.

Srebrzysto-błękitne Zarabie

Będąc w Myślenicach, koniecznie trzeba także odwiedzić dzielnicę letniskową Zarabie. Tutaj skupiło się większość działających w mieście hoteli, pensjonatów i restauracji. Trudno się temu dziwić. Zalew utworzony na Rabie, mimo niewielkich rozmiarów, jest bardzo malowniczy, czysty i wprost zachęca do kąpieli. Warto spędzić tu chociaż jedno popołudnie, żeby odpocząć od zgiełku miasta i popływać w krystalicznych wodach rzeki.

Dodatkową atrakcją Zarabia jest wyciąg krzesełkowy o długości 2006 m. na górę Chełm (654 m. n.p.m.) oraz willowa zabudowa typu uzdrowiskowego.

Na Zarabiu w willi swoich dziadków "Gozdawa" często spędzał wakacje młody wówczas poeta i satyryk, Jan Sztaudynger. Wspomnienia z tego okresu zawarł w książce p.t.: "Szczęście z datą wczorajszą". Tak pisze o tamtym okresie: "Szczęśliwy czułem się, idąc wzdłuż Raby wąską polną dróżką, gdy cały horyzont zamknięty był górami, pola zbiegały nieomal do rzeki, a lasy wychodziły pod górę, gdy fale rzeki błyszczały od słońca i całe spody ryb wybłyskiwały między łuskami fal."

Myślenice - co jeszcze warto zobaczyć?

Inne cenne zabytki Myślenic to figura św. Floriana z 1776 r. na rynku, słynna fontanna Tereska z 1893 r. (zwana tak od "niepamiętnych czasów"), dwór z końca XVIII w. w stylu klasycystycznym przy ul. Żeromskiego, kaplica Matki Boskiej Śnieżnej, tzw. Studzienka z końca XVIII w., kaplica św. Mikołaja na polanie Mikołaj, młyn wodny zbożowy przy ul. Daszyńskiego z 1855 r., budynek myślenickiego Gimnazjum nr 1 fundowany przez księżną Augustę de Montleart w 1869 r. oraz znajdujące się na stokach góry Uklejna ruiny zamku z XIII-XIV w. chronione w rezerwacie "Zamczysko nad Rabą" z pierwotnym lasem mieszanym.